Ένας ακόμα Γύπας

Τη φωτογραφία που βλέπετε την τράβηξε το 1993 στο Σουδάν ο Νοτιοαφρικάνος φωτογράφος Κέβιν Κάρτερ. Η εικόνα δείχνει ένα εξαντλημένο, υποσιτισμένΟ, νήπιο που δεν έχει πια τη δύναμη να σταθεί όρθιο - μα προσπαθεί απεγνωσμένα να φτάσει σ' έναν σταθμό βοήθειας των Ηνωμένων Εθνών ένα χιλιόμετρο πιο πέρα - ενώ ένας πεινασμένος γύπας έχει στήσει καρτέρι στη στιγμή του θανατου

Για τους Σουδανούς που πέθαιναν κάθε μέρα ήταν μια συνηθισμένη εικόνα, όταν όμως δημοσιεύτηκε στους New York Times, τον Μάρτιο του 1993, ο δυτικός κόσμος συνάντησε τις ενοχές του για λίγο κι εκατοντάδες άνθρωποι τηλεφώνησαν στα γραφεία της εφημερίδας να μάθουν τι απόγινε. Κλαίγοντας κάποιοι. Με λυγμούς. Η αντίδραση ήταν τόσο ισχυρή που οι Τάιμς αναγκάστηκαν να δημοσιεύσουν ένα σημείωμα του εκδότη σχετικά με την τύχη του παιδιού

Ο Κέβιν Κάρτερ δήλωσε πως το παιδί κατάφερε να φτάσει ως το σταθμό ανεφοδιασμού.

Κανείς δεν ξέρει τι απόγινε.

Ο Κάρτερ πήρε το βραβείο Πούλιτζερ 1994 για την συγκεκριμένη φωτογραφία. Δύο μήνες αργότερα αυτοκτόνησε.

΄΄Είμαι σε κατάθλιψη...΄΄ έγραφε στο σημείωμά του. ΄΄Δεν έχω μία... είμαι πανί με πανί... Και με στοιχειώνουν εικόνες από σκοτωμούς και πτώματα, από οργή και πόνο, από παιδιά πληγωμένα που πεθαίνουν της πείνας, από διαταραγμένους που τη βρίσκουν μονάχα όταν έχουν το δάχτυλο στη σκανδάλη, συχνά αστυνομικοί, από ψυχρούς εκτελεστές... Πάω να βρω τον Κεν αν είμαι τόσο τυχερός΄΄.

Ηταν 33 χρόνων.

Ο Κεν Οστερμπροκ, κολλητός του φίλος και συνάδελφος, διακεκριμένος φωτογράφος κι αυτός, είχε σκοτωθεί τρεις μήνες πριν, στα 31 του, κατά τη διάρκεια μιας ένοπλης συμπλοκής. Μαζί είχαν πάει για φωτορεπορτάζ αλλά ο Κάρτερ είχε φύγει. Ηταν μεσημέρι και ΄΄ο κάθετος φωτισμός δεν προσφέρεται για καλές φωτογραφίες΄΄ είπε στους συνεργάτες του. Ο θάνατος... παρέκαμψε το φωτισμό. Επιβάλλει τις δικές του σκιές.

΄΄Αφήστε με ήσυχο να αποτυπώνω την πραγματικότητα με την αδρεναλίνη στα ύψη και με τα μάτια γδαρμένα΄΄ έλεγε ο αδικοχαμένος Οστερμπροκ σε όσους αμφισβητούσαν το δημοσιογραφικό ΄΄δικαίωμα στην ουδετερότητα΄΄ όταν οι συνθήκες το απαγορεύουν. ΄΄Φωτογράφος είμαι!΄΄ απαντούσε.

Η αλήθεια είναι πως ο φωτογράφος Κάρτερ δεν βοήθησε το παιδί.

΄΄Ακούμπησα σε έναν κορμό και κάπνιζα και έκλαιγα ασταμάτητα επί ώρα΄΄ είπε ο ίδιος. ΄΄Περίμενα να φύγει το αρπακτικό. Δεν έφευγε. Αναγκάστηκα να το κυνηγήσω. Σκεφτόμουν το δικό μου παιδί. Λαχταρούσα να γυρίσω σπίτι και να το σφίξω στην αγκαλιά μου"

΄΄Περίμενε το αρπακτικό... να δράσει !΄΄ σάρκασαν οι ανταγωνιστές του. ΄΄Χάνεται τέτοια ευκαιρία ;΄΄

΄΄Ο άνθρωπος που ρυθμίζει το φακό του για μια καλή λήψη και στοχεύει τη δοκιμασία ενός πλάσματος που πάσχει θα μπορούσε να θεωρηθεί κι αυτός αρπακτικό, ένας ακόμη γύπας στη σκηνή΄΄ έγραψαν οι St Petersburg Times στη Φλόριντα.

Επίδειξη κοινωνικής ευαισθησίας ή κοινωνικής υποκρισίας ;΄΄ Όταν συναντάμε στο δρόμο έναν άστεγο τον ρωτάμε ποτέ αν χρειάζεται κάτι;΄΄ σχολίασε καυστικά ένας αναγνώστης.

Η αλήθεια είναι πως ίσχυε προειδοποίηση για τους δημοσιογράφους να μην αγγίζουν τα θύματα λιμού για το φόβο μετάδοσης ασθενειών.

Δεν είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε ούτε τις συνθήκες κάτω από τις οποίες τραβήχτηκε η φωτογραφία ούτε την ψυχική και διανοητική ένταση του φωτογράφου.

Θάταν μάλλον αυθαίρετο να συμπεράνουμε πως γι αυτό αυτοκτόνησε.

΄΄Τυχαία έπεσα στην παραπάνω φωτογραφία, καθώς τακτοποιούσα κάτι παλιές εφημερίδες και μου δημιούργησε το ίδιο σφίξιμο στο στομάχι όπως όταν την πρωτοείδα. Ήταν και το πρόσφατο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ με τις εμπόλεμες ζώνες του και μάλλον συνάντησα κι εγώ για λίγο τις ενοχές μου.

Σκέφτομαι όμως ότι αν ποτέ αφήσουμε την Αφρική να αναπνεύσει, η επίθεσή της σε όλους εμάς, τον θεωρητικά πολιτισμένο κόσμο, θα είναι ανελέητη και τότε θα μετρηθούν οι τύψεις του καθένα - εκτός από του γύπα της φωτογραφίας που δεν θάπρεπε νάχει καμμία ΄΄ γράφει ο HAL9000 στο μπλογκ του στο Ίντερνετ.

Τα προβλήματα του Σουδάν, στο μεταξύ, δεν λύθηκαν. Μάλλον επιδεινώθηκαν. Ακόμα στήνουνε καρτέρι οι γύπες. Τι κάνουμε για να το αποτρέψουμε εμείς... οι ευαισθητοποιημένοι;

Οι ευαισθησίες μας κρατάνε, φαίνεται, όσο ένα ΄΄κλικ΄΄

Ο άνθρωπος που εκτονώνει τόσο ανώδυνα τις ενοχές του, τόσο ανεύθυνα, με μια στιγμιαία συγκίνηση μπροστά σε μια φωτογραφία που μαρτυράει την απάνθρωπη δοκιμασία ενός πλάσματος που πάσχει, θα μπορούσε, ενδεχομένως, να θεωρηθεί κι αυτός αρπακτικό, ένας ακόμη γύπας στη σκηνή.

Υ.Γ.: . ΄΄Ενωμένοι απέναντι στην πείνα΄΄ ηταν το σύνθημα της παγκόσμια ημέρα επισιτισμού

Σε τι ακριβώς χρησιμεύουν αυτές... οι διεθνείς υπενθυμίσεις δεν έχω καταλάβει. Ισως ως αφορμή για τύψεις... στιγμιαίες. Και για μια συζήτηση με τα παιδιά στο σχολείο ή στο σπίτι. Κάτι είναι κι αυτό